Het grote belang van kleine spelfouten

“Anyone who can only think of one way to spell a word obviously lacks imagination.” - Mark Twain

Stel: je bent op zoek naar een nieuwe leverancier voor één van je belangrijkste grondstoffen. Je hebt een preselectie van een aantal kandidaten gedaan, en nu ga je even hun websites bekijken, om een idee te krijgen van deze kandidaten. Bij een van die kandidaten tref je op hun homepage meteen al in de derde zin een knoert van een dt-fout. Zo een in de trant van “Ons bedrijf leverd altijd stipt op tijd.” Nu is mijn vraag: beïnvloedt dit je oordeel over dit bedrijf als toekomstige partner?

Wat mezelf betreft, moet ik hier in eerste instantie volmondig “ja” op antwoorden. Maar ik ben natuurlijk dagelijks met taal aan de slag, en het is onderdeel van mijn jobomschrijving dat ik dergelijke fouten detecteer in een tekst. Vaak heb ik dergelijke teksten echter ook vanuit een andere functie gelezen, want ik was bijna twintig jaar aankoopverantwoordelijke in een metaalverwerkend bedrijf. Ik meen dat het in die functie niet door mijn oversten zou geapprecieerd worden, als ik mijn beoordeling van een potentiële staalleverancier had laten afhangen van de kwaliteit van het Nederlands op zijn website. Belangrijk was in de eerste plaats de prijs en de kwaliteit van het geleverde materiaal, en verder de levertermijn en de dienstverlening.

Spelfouten contraproductief?

Dus, of een leverancier dan ook nog een website in foutloos Nederlands had, kwam helemaal niet te pas bij de beslissing om bij deze of gene aan te kopen. En toch…

Is een zin als “Ons bedrijf leverd altijd stipt op tijd” toch niet een beetje contraproductief als je aan een klant wilt duidelijk maken dat je heel gewetensvol al je verplichtingen nakomt? Ik bedoel maar: als je nog niet eens de moeite doet om de tekst van je website eerst eens grondig na te lezen, en aan de spellingscontrole van Word te onderwerpen – want die haalt de fout er gegarandeerd uit … Wat voor zekerheid heeft de klant dan dat je niet even slordig zullen omspringen met de afgesproken levertermijnen? Of met de kwaliteit van het bestelde materiaal?

Als bedrijf kun je beter het zekere voor het onzekere nemen, en moet je vermijden dat je klant zich zulke bedenkingen gaat maken. De leverancier met website in onberispelijk Nederlands is alvast zeker dat hij beoordeeld zal worden op de zaken die belangrijk zijn: prijs, kwaliteit, levertermijn, dienstverlening. Die met de krakkemikkige taal staat hoe dan ook een streepje achter, van bij het begin van de race, want hij heeft een onprofessionele eerste indruk gemaakt.

Studies

Ik ging even op zoek via het onvolprezen wereldwijde web en vond daar een paar studies met interessante conclusies. Jansen & Jansen¹ (geen grap, zie onderaan de tekst) onderzochten voornamelijk sollicitatie-  en sponsorbrieven. Hun eerste conclusie luidt als volgt: ‘Spelfouten in zakelijke brieven hebben een negatieve invloed op de attitude ten aanzien van tekst en zender en op de overtuigingskracht’. Anderzijds leer je uit conclusies 2 en 3 dat voor de waardering van een sollicitant spelfouten in de sollicitatiebrief niet echt een negatieve invloed hebben, terwijl dat voor sponsorbrieven wel het geval is. Hun opmerking dat HR-verantwoordelijken allicht hun vak niet hebben gekozen ‘omdat ze zo graag willen schoolmeesteren, maar omdat ze geïnteresseerd zijn in mensen en hun groeimogelijkheden’ snijdt wel hout.

Toch vraag ik mij af in hoeverre dit klopt. Plaats jezelf eens in de positie van een manager op zoek naar een goede nieuwe medewerker die drie kandidaten heeft, waarvan er één een brief stuurde met drie manifeste spelfouten erin. De andere twee zijn in keurig, foutloos Nederlands geschreven. Dan heeft de foutenkampioen toch meteen al een handicap? Akkoord, het hangt natuurlijk ook af van de functie waarvoor iemand solliciteert, maar uiteindelijk zijn er weinig functies waarbij nauwgezetheid niet van belang is. En een brief met manifeste spelfouten is nu eenmaal geen toonbeeld van nauwgezetheid.

Toch een negatieve invloed?

Ik ben dus eerder geneigd te denken dat, al was het zelfs maar onbewust, een spelfout in een sollicitatiebrief, op de website, in een offerte of een andere zakelijke brief wel degelijk een negatieve invloed heeft. En dan zowel op de waardering van de inhoud van de tekst, als op de waardering van de auteur van de tekst. Tot een dergelijke conclusie komt ook Yvonne Harm in haar scriptie uit 2008². Maar uit die studie blijkt ook dat de zaak wel wat ingewikkelder in elkaar zit. Hoe zeker ben je immers dat diegene die de tekst onder ogen krijgt, ook over voldoende kennis beschikt om spelfouten te detecteren, en geen ‘valse’ fouten gaat aanrekenen? Misschien was je brief wel in foutloos Nederlands geschreven, maar is de persoon die hem onder ogen krijgt ervan overtuigd dat je ‘qualiteit’ hoort te schrijven, en niet ‘kwaliteit’. In zo’n geval kun je alleen maar hopen dat het toch je rijkgevulde CV is dat de doorslag zal geven…

Bottom line: beperk het risico dat je op basis van secundaire redenen een hypotheek legt op je kansen om een bestelling, nieuwe klant of droomjob binnen te halen. Gebruik die spellingcheck in Word, en bij twijfel: voel jezelf niet te goed om eens iets te gaan opzoeken in het woordenboek. Maar vooral, laat je teksten nalezen! Desnoods door een externe revisor, iemand met een frisse, onbevooroordeelde  kijk op je tekst. Je kunt beter een zaak verliezen omwille van sterkere concurrentie, dan niet eens de kans krijgen om je zaak te gaan verdedigen omwille van een dt-fout …

¹ ‘Fatale spelfouten?’ Frank Jansen & Daniël Jansen in ‘Tijdschrift voor Taalbeheersing’, Vol. 38 , no. 1, 2016, p. 81-106, Amsterdam University Press

‘Conclusie 1: Spelfouten in zakelijke brieven hebben een negatieve invloed op de attitude ten aanzien van tekst en zender en op de overtuigingskracht.’

‘Conclusie 2: Spelfouten in sollicitatiebrieven leiden niet tot een slechtere lezersbeoordeling dan spelfouten in sponsorbrieven.’

‘Conclusie 3:De beoordeling van de effectiviteit van sollicitatiebrieven verloopt via de toegeschreven eigenschappen van de schrijver, die van sponsorbrieven via de toegeschreven eigenschappen van de tekst.’

‘Een forse minderheid van de respondenten (tot ongeveer 30 procent), ook van de hoogopgeleiden onder hen, ziet herhaaldelijk gemaakte spelfouten van het dt-type over het hoofd, (…)’

‘Personeelsfunctionarissen bijvoorbeeld hebben hun vak niet gekozen omdat ze zo graag willen schoolmeesteren, maar omdat ze geïnteresseerd zijn in mensen en hun groeimogelijkheden.’

² ‘Het effect van Spelfouten op tekstwaardering’, Yvonne Harm, scriptie, Universiteit Utrecht, Faculteit der Letteren, Taal- en Cultuurstudies, Communicatiekunde, 2008.

Conclusie 1: ‘ (…) taalfouten (hebben) wel degelijk een negatief effect op de waardering van de geloofwaardigheid van de tekst.’

Conclusie 2: ‘(…) dat het negatieve effect van taalfouten op de geloofwaardigheid van de tekst zich ook verspreidt naar de schrijver van de tekst en de bronnen die in de tekst aangehaald worden.’